De verdwenen kerken van Groningen

 In my blog

10417054_875468095801659_285337000_n

 

Op de openingspagina van mijn website staat een prachtige omslagfoto met een stadsgezicht van

Groningen. De foto moet voor 1912 genomen zijn, de afgebeelde molen is in dat jaar afgebroken en in datzelfde jaar werd aan het Reitdiep een watertoren gebouwd. Geen watertoren te bekennen nog op dit plaatje, maar wel twee andere torens met bijbehorende kerken die helaas al enige tijd de ‘skyline’ van Groningen niet meer sieren.

Aan weerszijden van de mast van het schip dat in het Reitdiep afgemeerd ligt, is een nu verdwenen kerk met toren zichtbaar. Aan de linkerzijde van de mast is de Sint Martinuskerk te zien met het bijbehorende torentje op het dak van de kerk. Tegenwoordig is op die plek de Universiteitsbibliotheek te vinden, maar eeuwen lang heeft een kerk op die plek gestaan. Van oorsprong is het gebied waar het Academiegebouw staat een kloosterhof. De Franciscanen of Minderbroeders (vandaar de Broerstraat!) hadden hier hun onderkomen. Na de Reformatie werd het voormalige klooster eerst een Latijnse school en vanaf 1614 bood het voormalige Begijnhof op die plek onderdak aan de Academie van Groningen, de huidige Rijksuniversiteit. De middeleeuwse kloosterkerk werd derhalve daarna ook de Academiekerk genoemd. Na het ontstaan van het Koninkrijk der Nederlanden werd de Academiekerk aan de Rooms-katholiekenter beschikking gesteld. Die lieten in 1895 een nieuw kerkgebouw naar ontwerp van de beroemde architect P.J.H. Cuypers bouwen. Deze kerk is de Sint Martinuskerk die afgebeeld is op de foto. Na zelfs nog enige tijd kathedraal van het nieuwe bisdom Groningen te zijn geweest na de Tweede Wereldoorlog, werd het gebouw helaas afgestoten door de katholieken. De Rijksuniversiteit had het plan opgevat de kerk te verbouwen tot nieuwe bibliotheek, maar helaas bleken de kosten daarvoor te hoog en werd het karakteristieke kerkgebouw in 1982 afgebroken en vervangen door de huidige UB.

Het tweede kerkgebouw is nog maar 20 jaar uit het Groninger stadsbeeld verdwenen. Waarschijnlijk zou een dergelijke afbraak nu niet meer mogelijk zijn, maar eind jaren ’80 van de afgelopen eeuw was het politieke klimaat in Groningen nog dermate dat een relatief jong kerkgebouw als de Westerkerk kon verdwijnen. De Westerkerk was een gereformeerd kerkgebouw dat in 1906 werd gebouwd naar een ontwerp van de Amsterdamse architect Tjeerd Kuipers. Na de Tweede Wereldoorlog echter zette de ontkerkelijking in en die trof zowel de protestantse als de katholieke kerken. Net zoals het de Sint Martinuskerk verging, verging het ook dit markante kerkgebouw. In 1986 werd de laatste kerkdienst gehouden en uiteindelijk werd, felle protesten ten spijt, het kerkgebouw in 1994 afgebroken en vervangen door een appartementencomplex. Eén schrale troost: de windwijzer bleef behouden en siert nu het dak van de woontoren.

Er zijn nog meer kerkgebouwen in de stad Groningen, meer of minder historisch van aard, die de sloopkogel te verduren kregen. Gelukkig kent Groningen nog steeds een groot aantal prachtige historische kerken. Tenzij de subsidies niet verder worden teruggeschroeft zullen deze prachtige kerkgebouwen, denk hierbij aan de Martinikerk, de Der Aa-kerk en de Nieuwe Kerk, hopelijk tot in lengte van dagen het stadsbeeld van Groningen blijven bepalen.

Recommended Posts

Start typing and press Enter to search